REZ \ 3. festival savremenog eksperimentalnog filma
SHARON LOCKHART: Koreografije rada
Američki eksperimentalni film – Lockhart, Stratman, Benning
20. \ 21. \ 22. januar 2017.
Dom omladine Beograda
Teorija koja Hoda [TkH], u saradnji sa Domom omladine Beograda i Multimedijalnim institutom iz Zagreba, pokrenula je 2014. filmski festival koji se bavi savremenim praksama eksperimentalnog i umetničkog filma. Osnovna ideja je da svake godine u fokusu bude jedan/na od najznačajnijih i još uvek aktivnih autora/ki koji svoje radove smeštaju u polje filmskog eksperimenta, odnosno specifična scena eksperimentalnog filma koja se vezuje za rad dotične/og autorke/a. Cilj festivala je da kreira umetničku i edukativnu platformu za predstavljanje i promociju inovativnih i radikalnih filmskih praksi.
Treće izdanje festivala pod nazivom Sharon Lockhart: Koreografije rada, predstaviće veliki deo opusa ove značajne autorke, a kako navodi koselektor Petar Milat u programskom tekstu: „Za razliku od jedne ograničene koreografije koja će se baviti razmeštanjem i dovođenjem u odnos aktera na projekcionom platnu, u sveobuhvatnoj koreografiji Sharon Lockhart [Šeron Lokhart] metabolička razmena se nastavlja i sa ove strane platna, gde se ono skoro radnog procesa kao trenutak preoblikovanja i prelaska sada materijalizuje kroz senzaciju našeg posmatranja.” Pored autorke koja je u fokusu ove godine, prikazaćemo i najnovije filmove Deborahe Stratman [Debora Stratman] i Jamesa Benninga [Džejms Bening], za koje se zajedno sa Lockhart, slobodno može reći da predstavljaju najprominentnije autore američkog eksperimentalnog filma danas.
\\
Veliki umjetnik može činiti umjetnost već letimičnim bacanjem pogleda.
– Robert Smithson
Rad je pre svega proces između čoveka i prirode, proces u kome čovek svojom sopstvenom aktivnošću omogućuje, reguliše i nadzire svoju razmenu materije s prirodom.
– Karl Marx
Kino Sharon Lockhart je kino skoro bez tajne. Filmska sredstva koja redateljica koristi su elementarna, a tematske okupacije – svijet rada, djeca – su jasno uočljive: … pa ipak. Sićušni ostatak tajne koji nas kopka tiče se prirode inscenacije ili koreografije koja je u ovim filmovima po srijedi. Znamo da Sharon Lockhart inscenira svoje protagoniste; znamo da je interesira koreografija u užem smislu kako je radila s koreografima i plesačima. No, da li se koreografija iscprljuje u tome da je ona intencionalna i manipulativna aktivnost nekog autora? I sastoji li se shodno tome razotkrivanje tajne u otkrivanju jedne ideje s kojom sve započinje i završava? – Ne čini se da je tako.
Taj fascinantni moment onog što preostaje, onog skoro koje odlaže postizanje potpune transparetnosti, Lockhart smješta i inscenira u srcu radnog procesa koji je primarno odnos čovjeka i prirode ili njihov uzajamni metabolizam (razmjena materije). Za razliku od jedne ograničene koreografije koja će se baviti razmještanjem i dovođenjem u odnos aktera na projekcijskom platnu, u sveobuhvatnoj koreografiji Sharon Lockhart metabolička razmjena se nastavlja i s ovu stranu platna, gdje se ono skoro radnog procesa kao trenutak preoblikovanja i prelaska sada materijalizira kroz senzaciju našeg promatranja. I ako je stoga kino Lockhart u svojoj osnovi metaboličko (spram tzv. autorskog filma), njegova relevatnost leži u isticanju da je za nastajanje filma dostatno jedno skoro ili možda provizornog i letimičnog pogleda.
Petar Milat
[koselektor]
\\
PROGRAM
+ Ulaz na sve programe je besplatan.
20. 01. \ PETAK
18:00
Deborah Stratman
— Parabole Ilinoisa
[The Illinois Parables, 2016, 60’]
+ feedback sesija nakon filma
Ovaj eksperimentalni dokumentarac sastoji se od vinjeta o veri, snazi, tehnologiji i egzodusu unutar jedne regije. Jedanaest parabola donose priče o naseljavanju, preseljenju, tehnološkim dostignućima, nasilju, mesijanstvu i otporu u državi Ilinois. Ilinois je, međutim, samo uslovni okvir unutar kojeg priče prerastaju u alegorije koje istražuju načine na koje nas formiraju ubeđenja i ideologije. Film Parabole Ilionisa preispituje ono što bi moglo da čini liturgijsku formu. Ne propoved, već formu koja postavlja pitanje o tome šta je to što moral podstiče, a čemu nas o pripadnosti naciji može naučiti vera. U težnji da objasnimo nepoznato, šta je to što mi, na kraju krajeva, osuđujemo ili prihvatamo?
20:00
Sharon Lockhart
— Gošogaoka
[Goshogaoka, 1997, 63’]
— Dvorišta
[Podworka, 2009, 31’]
+ feedback sesija nakon filma
Snimljen u srednjoj školi jednog prigradskog naselja u Japanu, film Gošogaoka se na prvi pogled bavi treninzima ženskog košarkaškog tima. Tokom šest desetominutnih statičnih kadrova snimljenih na košarkaškom terenu, razne kadence glasova i telesnih pokreta prerastaju u svojevrsne studije. Kao celina, međutim, oni grade suptilan i višeslojan portret društva, portret uokviren studijom koreografisanih, te samim tim i delo u kojem dokumentarna i estetska vrednost postaju neraskidivo povezane. Tu kao da i nema igre, borbe za loptu, besnog trenera; prisutne su samo devojke i njihova rutina. Film se u manjoj meri bavi nadmetanjem i suptilnim [ne]sportskim varkama, a mnogo više indviduacijom u okviru grupe. To je, pritom, i prizor u kojem stidljivost – uključujući i stidljivost same kamere – ide ruku pod ruku sa nekim čudnim osećajem društvenog komfora.
Tema filma Dvorišta su unutrašnja dvorišta poljskog grada Lođa i deca koja u njima borave. Kao široko rasprostranjeni arhitektonski element toga grada, dvorišta predstavljaju igrališta za decu koja žive u zgradama koje ih okružuju. Odvojena tim zgradama od ulice, dvorišta su zaštićena od saobraćaja i gradske vreve. Ona se, međutim, u velikoj meri razlikuju od američkih dvorišta koja su namenjena isključivo dečijoj igri, jer predstavljaju jednu od širih urbanih struktura. Posmatrajući šest takvih dvorišta, vidimo kako deca počinju da koriste parkinge, šupe i metalne armature kao penjalice, bazene sa peskom i terene za fudbal. Kroz niz kratkih pasaža gradskog života, Dvorišta gradi studiju konkretnog mesta, ali i podseća na dečju maštu i snalažljivost.
21. 01. \ SUBOTA
18:00
Sharon Lockhart
— Izlaz
[Exit, 2008, 40’]
Svaki od pet kadrova filma Izlaz, snimljenih tokom petodnevne radne nedelje, prikazuju radnike brodogradilišta u gradu Batu [SAD] kako na kraju smene u dugačkim kolonama odlaze sa posla. Svaki kadar započinje natpisom o kom je danu reč, da bi, potom, prikazao rutinu koja se, iz dana u dan, veoma razlikuje. U velikoj meri podsećajući na prvi film braće Limije, Izlazak radnika iz fabrike Lumière, film Izlaz akcenat stavlja na protok vremena i razne elemente svakodnevnice.
BADco.
— Vremenske bombe
[Vremenske bombe, 2017, 23’]
+ razgovor sa Nikolinom Pristaš, Sergejem Pristašem i Tomislavom Medakom
Vremenske bombe je instalacija koju čine tri filma iz serije Institucije treba graditi i arhiva predstava nastalih pod nazivom Trilogija o radu. Filmovi evociraju istorijske veze između filma, rada i gledanja, ali i otvaraju pitanja transformacije statusa rada u savremenim institucijama te novoinstitucionalizovanim praksama, vraćajući nas na scenu prvog filma – Izlazak radnika iz fabrike Lumière – na fabrička vrata. Na ovoj projekciji biće prikazan prvi film iz serije.
20:00
Sharon Lockhart
— Pauza za ručak
[Lunch Break, 2008, 83’]
+ feedback sesija nakon filma
Pauza za ručak prikazuje 42 radnika tokom pauze koju provode u hodniku koji se proteže gotovo celom dužinom brodogradilišta. Za razliku od ostalih filmova u selekciji, kamera ovde nije statična već se lagano kreće niz hodnik, pretvarajući kratku pauzu tokom radnog dana u jedan dugačak, kontinuirani trenutak. Sa ormarićima postavljenim čitavom dužinom zida, hodnik ne čini samo industrijsku sponu već i mesto društvenih susreta koje nosi priču o individualnosti i uniformnosti. Tokom ručka vidimo radnike kako, osim što ručaju, obavljaju i razne druge aktivnosti – čitaju, spavaju, razgovaraju. Muzika u filmu, nastala kao plod saradnje kompozitorke Becky Allen [Beki Alen] i reditelja Jamesa Benninga, sastoji se od spleta industrijskih zvukova, muzike i glasova koji se mešaju i pretapaju jedni u druge. Slika i zvuk zajedno grade meditativni prikaz trenutka odmora od proizvodnog procesa.
22. 01. \ NEDELJA
18:00
James Benning
— Odmeravanje promene
[Measuring Change, 2016, 61’]
+ razgovor o savremenim praksama eksperimentalnog filma sa Aleksandrom Sekulić [CZKD], Gregom de Cuirom [ALTERNATIVE film/video], Petrom Milatom [Multimedijalni institut] i Martom Popivodom [TkH]
Krajem 2015, James Benning otišao je na jednu od svojih ekspedicija u državu Jutu, do mesta na kojem se kolosalna zemljana spirala, Spiral Jetty Roberta Smithsona, proteže u Veliko slano jezero. Nivo vode je bio nizak, tako da je veliki deo skulpture ostao izložen prohladnom vazduhu. U filmu Odmeravanje promene, Benning prikazuje dva polučasovna perioda snimljena tokom tog dana – od kojih jedan počinje u 8:57, a drugi u 15:12 – kroz niz kontinuiranih statičnih kadrova koji su postali njegov zaštitni znak. Kao okasneli digitalni dodatak njegovom 16mm remek-delu Pogled [Casting a Glance, 2007], ovaj film na hipotetičan način razmatra Smithsonovo umetničko delo kroz odnos prema prirodnom okruženju u kome se ono nalazi, kao i prema ljudima koji hodaju po njemu i oko njega.
20:00
Sharon Lockhart
— Dvostruka oseka
[Double Tide, 2009, 99’]
+ feedback sesija nakon filma
Dvostruka oseka [Double Tide] dokumentuje rad žene koja vadi školjke iz blatnog priobalja države Mejn. Baveći se sličnom temom kao i u svojim filmovima Pauza za ručak i Izlaz, Lockhart u filmu Dvostruka oseka prikazuje posao koji je veoma specifičan ali ima relativno malu društvenu vidljivost. Snimljen tokom retke pojave dvostruke oseke tokom jedne obdanice – od kojih se prva događa u svitanje, a druga u suton – film za temu uzima radnicu čiji je posao uslovljen nepromenljivim silama prirode.
\\
Program se realizuje u saradnji Teorije koja Hoda, Doma omladine Beograda i Multimedijalnog insitututa iz Zagreba, uz finansijsku podršku Ministarstva kulture i informisanja Republike Srbije, Filmskog centra Srbije, Hrvatskog Audiovizuelnog Centra i medijsku podršku portala SEEcult.
Tim festivala:
Marta Popivoda [umetnička direktorka, selektorka], Petar Milat [selektor], Dragana Jovović [izvršna direktorka], Katarina Popović [vizuelni identitet], Jelena Knežević, Sanja Ljumović i Milica Ševarlić [PR], Ksenija Đurović i Marta Marković [organizacija], Ivan Ćopić, Katarina Kolar, Miloš Vasić, Miodrag Nikolić, Branko Banjanin [tehnička realizacija]
Tim festivala posebno zahvaljuje Marku Popoviću, Bobanu Jevtiću, Ani Vujanović, Tanji Vrvilo, Domu kulture Studentski Grad (Beograd) i Arsenalu (Berlin).
www.mi2.hr
www.tkh-generator.net
www.domomladine.org
\\
BIOGRAFIJE AUTORA
Sharon Lockhart [Šeron Lokhart] je američka umetnica i rediteljka čiji se rad pretežno bavi socijalnim temama kroz medij pokretnih slika, a važi za jednu od najznačajnijih predstavnica srednje generacije autora koji rade na granici vizuelne umetnosti i filma. Filmovi Lockhartove karakterišu dugotrajne i temeljne studije zajednica, individua, kao i njihovog svakodnevnog života, može se reći anti-herojskih momenata rada i dokolice. Lockhartova je završila jednu od najprestižnijih škola za savremenu umetnost – San Francisco Art institute, predavala je na prestižnom univerzitetu UCLA, a od nedavno predaje na Kalifornijskom institutu za umetnost, zajedno sa Jamesom Benningom, jednim od velikih majstora eksperimentalnog filma. Svojim radikalnim, ali i delikatno afektivnim eksperimentima u filmu ova umetnica, čiji se opus još razvija, obišla je čitav svet, a sada će veći deo njenog opusa po prvi put biti predstvljen u Srbiji.
Deborah Stratman [Debora Stratman] je umetnica i filmska autorka iz Čikaga, zainteresovana za pejsaže i sisteme. Njeni radovi se prevashodno bave odnosom između fizičkog okruženja i čovekove borbe za moć i kontrolu koja se na toj teritoriji odigrava. U svojim recentnim projektima, Stratman se bavi pitanjima slobode, ekspanzionizma, nadzora, soničnim ratovanjem, pitanjima javnog govora, duhovima, ponorima, levitacijom, propagacijom, kometama i verom. Izlagala je širom sveta, između ostalog u njujorškom MoMA Museum, Centre Pompidou, Hammer Museum, Mercer Union, Witte de With, the Whitney Biennial i na festivalima Sundance, Viennale, CPH/DOX, Oberhausen, Ann Arbor, Full Frame, Rotterdam i Berlinale. Stratmanova je dobitnica Fulbright stipendije, stipendija Guggenheim i USA Collins, granta Creative Capital i nagrade Alpert. Živi u Čikagu gde predaje na Univerzitetu Ilinois.
James Benning [Džejms Bening], kao jednu od najfascinantnijih figura nezavisnog filma Sjedinjenih Američkih Država još od vremena sedamdesetih, već dugo smatraju „filmskim autorom filmskih autora“. Neki od recentnih radova, među kojima su Kalifornijska trilogija, 13 JEZERA ili DESET NEBESKIH SVODOVA, učvrstili su njegovu reputaciju kao majstora „pejsažnog filma“. Benninga su nazivali filmskim glasom Srednjeg zapada zbog filmova nastalih 1976/1978 u Čikagu, Milvokiju i okolnoj ruralnoj regiji. Benning se 1980. seli na Menhetn gde nastavlja da snima filmove, a zatim se, osam godina kasnije, seli u Kaliforniju i počinje da predaje film/video na Institutu za umetnost, gde i danas radi. Početkom poslednje decenije XX veka, Benning je snimio seriju text/image filmova u kojima preispituje načine na koje razni međusobno suprotstavljeni kulturni i ekonomski planovi predviđeni za određeno zamljište oblikuju pejzaž i konfigurišu društvenu sredinu. Benning je bio nosilac grantova Rockefeller fondacije, Nacionalne stipendije za umetnost, Guggenheim fondacije, Američkog filmskog instituta, Umetničkog saveta države Njujork, Umetničkog odbora države Viskonsin i Asocijacije filmskih univerziteta.
BADco. je kolaborativna izvedbena grupa koja radi u Zagrebu. Od svog osnivanja u 2000. godini, BADco. se kroz saradnju troje koreografa/plesača, dvoje dramaturga i jednog filozofa, uz producenta grupe, sistematično bavi istraživanjem protokola izvođenja, predstavljanja i gledanja strukturirajući svoje projekte unutar različitih formalnih i percepcijskih odnosa i sklopova. Rekonfiguracija etabliranih odnosa izvedbe i publike, propitkivanje perspektivnih datosti i arhitektonike izvedbe, problematizacija komunikacijskih struktura – sve to čini BADco. međunarodno relevantnim umetničkim fenomenom i jedinstvenim izvedbenim doživljajem.
